چگونه هلال ماه رمضان را رویت کنیم؟
هلال ماه رمضان در حال حاضر توسط تیم های رویت هلال ماه رمضان انجام میگردد . اما با هم مطلب پیش رو را میخوانیم . برای مردم همواره این سوال وجود دارد که با وجود پیشرفتهای غیرقابل انکار علم و فناوری و قویترین تلسکوپها و نرمافزارهای محاسباتی، چرا هر سال در آغاز و پایان ماه رمضان موضوع رصد هلال ماههای رمضان و شوال به بحث روز تبدیل میشود؟
مگر دیدن یا ندیدن هلال ماه چقدر پیچیده است که هر سال برای تعیین روز آغاز ماه مبارک رمضان یا عید سعید فطر باید تا حوالی نیمه شب منتظر بمانیم؛ تا حدی که گاهی صبح روزی که قرار بود سیاُم رمضان باشد، ناگهان از رسانهها خبر حلول عید سعید فطر اعلام میشود.
آیا کشورهای اسلامی دیگر هم وضع مشابهی دارند؟ واقعیت این است که ماجرا به این سادگی نیست که در نگاه اول به نظر میرسد.کره ماه از دید ما که ساکن زمین هستیم، حدود هر 29.5 روز یکبار به دور زمین میچرخد.
از آنجا که واحد تقویم «یک روز» است و امکان درنظر گرفتن نیم روز و چند ساعت و دقیقه به عنوان واحد تقویم وجود ندارد، از این رو در استخراج تقویم قمری همیشه ماهها 29 و 30 روز در نظر گرفته میشود. حتی گاهی ممکن است دو تا سه ماه قمری 29 یا 30 روزه به صورت متوالی پشت سر هم تکرار شود.
منجمان و دیگر علاقهمندانبحث رؤیت هلال برای تعیین روز اول ماه همواره در شامگاه بیست و نهمین روز ماه قمری برای رؤیت هلال اقدام میکنند. به این ترتیب اگر هلال ماه دیده شود، فردا روز اول ماه قمری بعد خواهد بود و اگر هلال دیده نشود، فردا روز سیاُم ماه قمری و پسفردا تحت هر شرایطی اولین روزماه قمری بعد خواهد بود؛
حتی اگر هلال ماه در شب سیاُم هم رؤیت نشود به هر حال پس فردا روز اول ماه قمری بعد است و ماه 31 روزه نمیشود؛ زیرا طول روزهای ماه قمری فقط میتواند 29 یا 30 روز باشد و ماه 31 روزه در تقویم قمری تعریف نشده است.
هلال ماه با توجه بهموقعیت ماه در مدار زمین از حیث دوری و نزدیکی، جدایی زاویهای از خورشید، زاویه مدار ماه در لحظه غروب خورشید با افق، ضخامت هلال ماه و چند شاخصه دیگر در ابتدای هر ماه قمری شرایط متفاوتی برای رصد دارد.
از این رو گاهی هلال اول یک ماه به آسانی با چشم غیرمسلح رؤیت میشود،در حالی که ممکن است هلال اول ماه دیگر به باریکی مو از پشت تلسکوپهای قوی به دشواری قابل تشخیص باشد.گاهی ممکن است هلال ماه در ابتدای ماه قمری آن قدر نازک و به خورشید نزدیک باشد که با تلسکوپ نیز نتوان آن را در شامگاه روز بیست و نهم ماه قمری رصد کرد.
به این ترتیب ماه قمری 30 روزه شود.بسیاری از مردم میپرسند چرا مساله رؤیت هلال بر سر ماههای رمضان و شوال بحرانی میشود و مگر در سایر ماههای قمری هلال ماه را رؤیت نمیکنند؟ البته که اقدام برای رؤیت هلال ماه از سوی رصدگران و نهادهای مسئول در هر ماه به طور منظم انجام میشود.
رویت هلال رمضان که نویدبخش ظهور خوبیها و ایجاد فرصت و بستری برای خودسازی و نزدیکی هر چه بیشتر به خالق هستی است از اهمیت زیادی برخوردار است.
لیکن اهمیت دوچندان رصد هلال اول ماههای رمضان و شوال از این روست که قصور در اعلام زمان آغاز ماه مبارک رمضان ممکن استباعث شود گروه بزرگی از مسلمانان که اکثریت قریب به اتفاقشان به اخبار دریافتی از رصدگران هلال ماه و مراجع عظام اطمینان کرده بودند، توفیق یک روز روزهداری را از دست بدهند و روزهشان قضا شود.
موضوع مهمتر این است که اشتباه در تعیین روز اول ماه شوال ممکن است منجر به انجام کار حرام شود؛حتما میدانید نیت برای گرفتن روزه در روز اول ماه شوال که مطابق با عید سعید فطر است، حرام است.
از این رو هر گونه کوتاهی در انجام فرآیند صحیح رؤیت هلال ممکن است به انجام کار حرام در میان جمع بزرگی از مسلمانان شود و این مسئولیت بزرگی را بر دوش رصدگران هلال ماه قرار میدهد.به همین دلیل است که اگر انسان خود هلال ماه را نبیند، دو مرد عادل برای اثبات اول ماه باید شهادت بدهند.
پس اهمیت رؤیت هلال ماههای رمضان و شوال فراتر از بحث تقویمی است. براي ديدن هلال ماه رمضان آئين هاي جالب توجهي وجود داشته است. ازجمله اينکه مردم با سيني، قرآن،آئينه و سبزه به پشت بام ها مي رفتند و به آسمان نگاه مي کردند تا ماه پيدا شود و پس از نگاه کردن در قرآن، سبزه را در آب مي انداختند. برخي نيز در هنگام رويت ماه، به خاطر صداقت کودکان به چهره آنان نگاه مي کردند.
هلال رمضان در آذربايجان مردم آذربايجان نيز به شيوه خود به استقبالماه مبارک رمضان مي روند و آيين و رسوم کهن خود در اين ماه را پاس مي دارند. در گذشته روستائيان آذربايجان براي رويت هلال ماه رمضان بالاي بام ميرفتند و ساعتها منتظر ميشدند يا سواري را به شهرهاي اطراف ميفرستادند تا از ديده شدن هلال خبري بياورد.
بزرگترها بعد از رويت هلال رمضان،به چهره يک کودک معصوم يا يک فرد مومن و نمازخوان نگاه ميکردند و اعتقاد داشتند که نگريستن به صورت آدم هاي بينماز و روزهخوار، خوش يمني درپي نخواهد داشت.
نگاه کردن به آيينه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رويت هلال رمضان رسمي بود که هنوز هم در بين پيرمردان مناطق روستايي استان، مرسوم است.دیدن هلال ماه رمضان در هرمزگان قديمي ترها در روستاهایهرمزگان براي ديدن هلال رمضان به روي بامهای خانه هايشان ميروند تا بتوانند ماه را رويت کنند.
رویت هلال رمضان در ميان ترکمن هارويت هلال ماه رمضان نيز در ميان ترکمن ها با هيجان خاصي همراه است.
آنان عقيده دارند هرکس زودتر از بقيه هلال ماه را ببيند، ثواب بيشتري مي بردو حتي باعث افزايش بينايي مي شود به همين دليل پير و جوان سعي مي کنند براي ديدن هلال ماه که علامت حلول ماه مبارک است، به بالاي ارتفاعات و پشت بام ها بروند تا زودتر از ديگران ماه را ببينند.
عصر شب های آخر ماه شعبان، نگاه اغلب مردم ترکمن به سمت مغرب آسمان استتا شايد هلال ماه رمضان را رويت کنند و فردي که هلال ماه را ببيند آيه شريفه سوره بقره را قرائت و با خوشحالي و با صداي بلند به ديگران اعلام مي کند که ماه را رؤيت کرده است.
دیدن هلال رمضان در استان فارس با ديدن هلال ماه نو و شروع مهماني خدا، حال و هواي شهر دگرگون مي شودو مردم بعد از ديدن هلال رمضان سه صلوات مي فرستند و مي گويند الهي که ماه شريف و مبارک و با برکتي براي همه عزيزان و غريبان نو شده باشد.
از چند روز مانده به رمضان، بعضي از خانواده ها نذر دارند و افطاري مي دهند و بيشتر ميهماني ها به شکل فطاري برگزار مي شود.رویت هلال رمضاندر يزددرقديم مردم يزد براي رويت هلال اول ماه رمضان، غروب روز آخر شعبان بالاي پشت بام و مناره هاي مسجد رفته و با نگاه عميق به آسمان ماه را جستوجو ميکردند و در صورت مشاهده، اعمال مخصوص اين ماه را بجا ميآوردند.
اگر به علت ابري بودن آسمان رؤيت هلال اول ماه رمضان ممکن نبود افرادی را به آباديها و شهرهاي نزديک که افقشان با شهرها يکي باشد ميفرستادند که در اصطلاح به اين عمل «قاصد درکردن» ميگفتند. خلاصه اگر تا هنگام سحر ديدن ماه ثابت ميشد مردم سحری را خورده و روزه ميگرفتند تا در صورت آغاز رمضان از تکاليف ديني غافل نمانند.